Phân tích đoạn trích Đám tang lão Gô - ri - ô (trích tác phẩm Lão Gô - ri - ô của H. Ban - zắc)

I. Mở bài

Ban-zắc (1799 - 1850) là nhà tiểu thuyết Pháp nổi tiếng, một bậc thầy của chủ nghĩa hiện thực. Ông đã sáng tác bộ Tấn trò đời đồ sộ, bất hủ gồm 87 tác phẩm với trên 2000 nhân vật. Miếng da lừa (1871), ơ-giê-ni Grãng-đê (1833), Lão Gô-ri-ô (1834), Ảo mộng tiểu tan (1837 - 1843)... là những kiệt tác của Ban-zắc.

Bằng ngòi bút chân thực, cụ thể lịch sử, Ban-zắc đã xây dựng hàng loạt tính cách điển hình trong những hoàn cảnh điển hình. Qua bộ Tấn trò đời, tác giả đã phê phán xã hội tư sản, vì nó như một tấn hài kịch, trong đó đồng tiền tác oai tác quái, gây ra biết bao bi kích đau lòng.

II. Phân tích

1. Lão Gô-ri-ô xưa kia nhờ buôn bán lúa mì mà giàu có. Nhưng hai ái nữ của lão đã bòn rút đến đồng vàng cuối cùng. Cuối đời lão sống cô đơn, nghèo khổ trong cái quán trọ tồi tàn của mụ Vô-ke. Lão chết nãm 69 tuổi. Không một người thân thích. Người ta đã tháo đinh quan tài, đặt lên ngực lão cái hình ảnh của hai cô con gái yêu thương của lão khi chúng nó còn bé bỏng, đồng trinh và trong trắng... Một chi tiết hiện thực vô cùng chua chát nói lên sự vô tình, bạc bẽo của hai đứa con gái lấy chồng giàu sang.

2. Chỉ có Ra-xti-nhắc và Cri-xtô-phơ (hai người cùng ở chung nơi quán trọ) cùng hai gã đô tuỳ đưa lão đến ngôi nhà thờ Thánh Ê-chiên-đuy-mông. Xác chết của kẻ nghèo khó được đặt trước một giáo đường nhỏ, thấp và tối. Tang lễ sơ sài, qua quýt mất hai mươi phút với cái giá bảy mươi quan cho hai vị linh mục, chú bé hát lễ và người bõ nhà thờ. Tang lễ qua quýt thế thôi, rẻ rúng thế thôi, bởi lẽ trong một thời kì mà tôn giáo không lấy gỉ làm giàu lắm để cầu kinh làm phúc. Như vậy là, Thánh đường, linh mục, tang lễ... đều được cân, đo, đong, đếm bằng tiền.

Bốn người có mặt trong tang lễ cũng vì tiền mà đến. Cri-xtô-phơ vì nghĩa vụ mà anh ta đến đưa đám, vì lão Gô-ri-ô chết đã làm cho anh ta kiếm được mẩy món tiền đãi công kha khả.

3. Không có người đưa đám, lại đã năm giờ rưỡi rồi, xác chết của lão Gô-ri-ô được chở nhanh đến nghĩa địa, lúc ấy có hai chiếc xe có treo huy hiệu nhưng không có người ngồi, một của bá tước Đơ Rex-tô, và một của nam tước Đơ Nuy-xin-ghen theo sau chiếc xe tang đến nghĩa địa! Dù là con gái, nhưng nay đã trở thành mệnh phụ rồi, không thể đi đám ma một kẻ nghèo khó, hèn mọn! Một nét vẽ sâu sắc lên án tình đời bạc bẽo!

4. Cảnh hạ huyện vội vội vàng vàng. Bài kinh ngắn cầu cho kẻ xấu số do chàng sinh viên trả tiền (như một sự bố thí). Người nhà hai cô con gái và đám người nhà đạo biến ngay! Hai gã đào huyệt mới hất được vài xẻng đất xuống che lấp chiếc áo quan thì ngẩng đầu lên đòi tiền đãi công! ơ-gien móc túi thấy không còn đồng nào, chàng buộc phải vay Cri-xtô-phơ 20 xu. Cái món nợ này lại ghi vào số nợ của người xấu số ngày một thêm chồng chất! Ai sẽ trả cho lão Gô-ri-ô?

Cảnh nghĩa địa là ngày tàn, một buổi hoàng hôn ẩm ướt, trên bầu trời có những đám mây. Trong cái khung cảnh buồn bã ấy, Ra-xti-nhăc não lòng ghê gớm... giọt nước mắt tràn ra... Đây là giọt nước mắt duy nhất trong đám tang lão Gô-ri-ô.

III. Kết luận

Một đám tang của kẻ già nua, cô đơn và nghèo hèn. Số tiền làm lễ ở nhà thờ, tiền đọc kinh cầu nguyện lúc hạ huyệt, tiền đãi công phu đào huyệt, và tiền thuê đòn đám ma, bấy nhiêu khoản tiền, ai bô' thí cho lão Gô-ri-ô? Cha cố và con chiên, cha và con... tất cả đều vì tiền. Bằng những chi tiết chân thực, cụ thể, Ban-zắc đã là phác họa lên một đám tang của kẻ nghèo hèn trong cái xã hội kim tiền, tình đời đen bạc. Chúng ta hãy đọc lên vần thơ này để ai điếu lão Gô-ri-ô bất hạnh:

... Ai chết đó? Trục xoay và bánh đẩy,

Xe tang đi về tận thế giới nào?

Chiều dông tàn, lạnh xuống tự trời cao,

Không lửa ấm, chắc hồn buồn lắm đó...