Phân tích khổ thơ đầu trong bài Sang thu của Hữu Thỉnh

GỢI Ý 1

*Khái quát: Khổ thơ đầu là nỗi niềm bâng khuân, xao xuyến, ngỡ ngàng của tác giả khi nhận ra bước chân mùa thu về ngập ngừng trong không gian vườn ngõ.

*Cụ thể:

- Nhà thơ nhận ra mùa thu về trong không gian vường ngõ qua những tín hiệu rất đặc trưng của màu thu Bắc Bộ, vừa quen lại vừa lạ. Quen bởi làn gió heo may, tiết trời lành lạnh, bởi làn sương giăng mắc đầy ngõ, bởi hương ổi nồng nàn trong gió. Lạ bởi sự xuất hiện của hương ổi trong thơ.

Phân tích khổ thơ đầu trong bài Sang thu của Hữu Thỉnh

- Mùa thu về với những bước chân quá đỗi nhẹ nhàng chạm khẽ vào đất trời. Hương ổi phả vào gió se. Động tử ''phả'' diễn tả sự chuyển động của làn hương ổi trong gió se, làm cho làn hương ấy vô hình bỗng trở nên hữu hình.

- Làn sương chùng chình qua ngõ. Với từ láy ''chùng chình'', tác giả nhân hóa làn sương thu huyền ảo, mong manh giăng mắc đầu ngõ như một sinh thể với bước đi yểu điệu, nhẹ nhàng, duyên dáng. Cách diễn đạt đó giúp tác giả thổi hồn vào làn sương khiến cho sự vật vô tri vô giác bỗng có linh hồn, cảm xúc với những bước chân ngập ngừng, bâng khuâng.

- Cảm xúc của nhà thơ như lắng đọng trong từng câu, từng chữ từng hình ảnh .v.v Với từ ''bỗng'' câu thơ diễn tả sự ngạc nhiên, ngỡ ngàng của thi nhân trước khung cảnh mùa thu sang. Dường như nhà thơ đã huy động mọi giác quan để cảm nhận về mùa thu: xúc giac, khưú giác, thị giác và cả giác quan tâm hồn. Tác giả đặt hồn mình trong cảnh vật để nắm bắt màu thu về trong không gian vườn ngõ, thấy được sự vận động của những sự vật vô hình với những bước chân thật khẽ, thật nhẹ, thật êm. Dẫu vậy, nhà thơ vẫn thoáng chút mơ hồ, nghi hoặc. Nhà thơ tự hỏi mình để thầm xác định với bao bâng khuâng, xao xuyến của khoảng khắc gia mùa: Hình như thu đã về.

*Đánh giá: Qua sự cảm nhận bước chân mùa thu về giữa không gian vườn ngõ, ta thấy được:

- Ở tác giả:

+ Tâm hồn tinh tế, nhạy cảm .v.v

+ Tấm lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, gắn bó sâu nặng với quê nhà.

- Ở khổ thơ này: Đó là bức trang đẹp, bình dị của làng quê trong những ngày chớm thu.

GỢI Ý 2

"Sang thu” là một áng thơ xinh xắn dâng tặng Nàng Thu của một thi nhân - một thi nhân yêu quý mùa thu như bao thi nhân khác - Hữu Thỉnh. Bài thơ có khổ thơ mở đầu thật hay:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se

Sương chùng chình qua ngõ

Hình như thu đã về".

Những câu thơ mở đầu bài thơ giản dị đến bất ngờ:

“Bỗng nhận ra hương ổi

Phả vào trong gió se".

Mùi hương nồng nàn của trái ổi chín thơm lừng

“Bỗng” là bỗng nhiên, là bất ngờ, bất chợt. Đặt chữ “bỗng” ở đầu khổ thơ, đầu bài thơ để tất cả giác quan của ta được đánh động, phải giật mình mà chú ý đón nhận mọi biến đổi của đất trời. Biến đổi đầu tiên thu hút sự chú ý của nhà thơ là mùi hương nồng nàn của trái ổi chín thơm lừng. Ổi đã bắt đầu ủ mình để chín tự bao giờ và cũng lặng lẽ toả hương tự bao giờ nhưng vào khoảnh khắc này hương ổi mới đủ nồng nàn đánh thức giác quan của thi nhân. Hương thơm ấy rất mạnh, rất nồng nàn, ngào ngạt có vậy mới “phả vào trong gió se”. Ổi phải chín đến nhường nào, thơm ngon đến nhường nào hương thơm của nó mới đủ mạnh để tạo ra một sự lan toả như vậy trong không gian. Thứ hương thơm ấy lại lan toả trong làn gió se nhè nhẹ ren rét. “Gió se” là gió heo may, chúng đến với nhân gian vào mỗi dịp đầu thu làm tẽ tê, gai gai những cánh tay trần mềm mại. Trước Cách mạng, Xuân Diệu đã từng mang gió se đến cho người đọc với những thoáng rùng mình ớn lạnh: “Những luồng run rẩy rung rinh lá”. Nhưng câu thơ của Hữu Thình lại dắt mùa thu đến bên ta êm ái, dịu dàng biết bao. Viết về những làn sương mùa thu, nhà thợ cũng có cách viết thật duyên dáng: “Sương chùng chình qua ngõ”. “Chùng chình” là cố ý làm chậm lại. Thủ pháp nhân hoá đã biến sương thành những cô bé, cậu bé nghịch ngợm đung đưa náu mình trong ngõ xóm, chùng chình chẳng muốn tan đi.

Làng quê yêu mến dìu bước chân thi nhân đi từ hương ổi đến gió se... Rồi khi lạc giữa làn mây sớm chùng chình thì nhà thơ không nén nổi niềm xúc động, ông khe khẽ thì thầm: “Hình như thu đã về”. Từ “hình như” diễn tả tâm trạng ngỡ ngàng băn khoăn rất tinh tế của nhà thơ khi ngỡ ngàng nhận ra “thu đã về”.

Khổ thơ đầu tiên của bài thơ “Sang thu” đặc biệt dịu dàng tinh tế, nó diễn tả những biến đổi tinh vi của đất trời và lòng người trong thời khắc giao mùa được chờ đợi rất nhiều trong năm: từ hạ chuyển sang thu. Khổ thơ đã góp phần quan trọng tạo nên bài thơ “Sang thu”, một áng thơ thu duyên dáng và tài tình trong thi đề mùa thu quen thuộc của văn học Việt Nam.

Leave a Reply