Phân tích nhân vật Phương Định (trong Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê)

A. MỞ BÀI

Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước

Mà lòng phơi phới dậy tương lai.

(Tố Hữu)

Trường Sơn trong những năm kháng chiến chống Mĩ là con đường huyết mạch của bộ đội ta tiến công vào miền Nam. Bao chàng trai, cô gái đã từ bỏ ghế nhà trường, xếp bút nghiên đi đánh trận đường dài. Trong đó không thể bỏ qua chân dung các cô gái thanh niên xung phong (TNXP) làm công việc phá bom mở đường cho bộ đội tiến quân. Đến với truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê ta sẽ được làm quen với ba cô gái thanh niên xung phong, đặc biệt là Phương Định, người kể chuyện khá duyên dáng lôi cuốn.

B. THÂN BÀI

1. Phân tích đặc điểm nhân vật

a. Công việc thật hiểm nguy:

- Trong chiến tranh, rất nhiều con đường ra trận bị hư hao do bom Mĩ dội xuống. Có những trái bom chưa kịp nổ nhưng có thể nổ bất cứ lúc nào. Phương Định và đồng đội của cô có nhiệm vụ “dọn sạch” những trái bom ấy bằng cách cho nó nổ. Các cô thường xuất hiện trên cao điểm vào lúc chiều xuống khi các cơn mưa bom bão đạn đã qua đi, khói lửa mù mịt. Cận kề với cái chết từng giờ, từng phút, từng ngày, Phương Định ngày càng sáng hơn lên phẩm chất gan dạ, kiên cường của người nữ thanh niên xung phong.

b. Phương Định có tinh thần gan dạ để vượt khó khăn nguy hiểm:

- Tâm trạng của Phương Định như thế nào khi đi phá bom? Như bao người cô cũng hồi hộp lo âu? “Liệu mìn có nổ, bom có nổ không?”. Suy nghĩ về cái chết cũng chợt đến nhưng chỉ thoáng qua “mờ nhạt”. Đứng giữa trận địa, cô gái ấy chỉ lo lắng làm cách nào để hoàn thành nhiệm vụ xuất sắc nhất. Cô gái ấy gan dạ và dũng cảm biết chừng nào!

- Trong công việc, Phương Định còn là một cô gái thành thạo, nhanh nhẹn. Nhìn cô tiếp cận với trái bom chưa nổ, tuy cũng có lúc cái xẻng va chạm vào vỏ bom nghe lạnh người, nhưng nói chung ta có thể nhận ra cô gái này rất lành nghề, thạo việc.

c. Yêu thương đồng đội chân thành:

- Khi Thao và Nho đang ở trên cao điểm, cô nôn nóng, chờ đợi, lo lắng, ngóng chờ tin hai bạn trở về bình an. Lúc nhìn thấy họ, Phương Định vui mừng như chính cô vừa thoát ra khỏi chỗ chết.

- Phương Định ở chung đội trinh sát với Nho và Thao. Họ nhanh chóng xem nhau như chị em ruột thịt. Phương Định nhớ từng thói quen, nết ăn ở của từng người như của chính cô. Cô yêu quý chị Thao như người chị cả, yêu cả tiếng hát chua lè của chị, thích cả cách chị thản nhiên ăn bánh bích quy trước một biến cố quan trọng nào đó, nhớ cả thói quen hay thêu áo của Thao. Phương Định chân thành ngưỡng mộ vẻ đẹp dễ thương của Nho, trông Nho “nhẹ mát như một que kem trắng”.

- Khi Nho bị thương, Thao cuống cuồng nhưng vì có tật sợ máu nên cô lại chẳng giúp gì nhiều trong việc sơ cấp cứu. Mọi việc đều do Phương Định lo toan. Cô rửa vết thương cho Nho, săn sóc Nho thật chu đáo.

d. Có suy nghĩ chín chắn về con người:

- Các cô gái thường tỏ ra săn sóc vồn vã khi gặp anh bộ đội nào ăn nói hoạt bát, vui vẻ. Họ nồng nhiệt hỏi han, xúm lại đối đáp rôm rả. Còn Phương Định, cô cũng quý mến và ngưỡng mộ các anh bộ đội pháo binh, nhưng không phải là một vài người mà là tất cả, đối với cô “những người đẹp nhất, thông minh, can đảm và cao thượng nhất là những người mặc quân phục, có ngôi sao trên mũ”. Cách nhìn nhận của cô về người lính thật đúng đắn. Cô trẻ người nhưng chẳng non dạ chút nào.

e. Có tâm hồn trong sáng, giàu mộng mơ và tính cách vui vẻ hồn nhiên:

- Phương Định đến với chiến trường khi vừa rời ghế nhà trường không lâu. Nét hồn nhiên trong cô vẫn còn nguyên vẹn. Chiến trường khắc nghiệt làm cho cô có lúc mơ mộng nhớ về Hà Nội, cái phố nhỏ có người mẹ hiền, nhớ ngôi sao to trên bầu trời thành phố.

- Cũng như bao cô gái trẻ trung khác, cô cũng thích được mọi người ngưỡng mộ khen ngợi, cô cũng thích thú khi nhận được nhiều thư từ, những lời nhận xét có hàm ý khen đôi mắt của cô, “mắt cô nhìn xa xăm”. Cô còn hồn nhiên nhận mình là cô gái trông cũng khá, cô gái xuất thân từ Hà Nội, lịch lãm, thanh cao.

- Cô reo vui lên như đứa trẻ nhận được quà, khi đón chào một cơn mưa đá giữa chiến trường, “vui thích cuống cuồng” cô chạy ra, chạy vào. Một sự hồn nhiên đáng yêu và chân thành.

2. Đánh giá nhân vật

- Bên cạnh đồng đội của mình, Phương Định là một cô gái TNXP rất đáng yêu, hồn nhiên, trong sáng nhưng cũng rất gan dạ, dũng cảm, cô mang đầy đủ phẩm chất của người chiến sĩ cách mạng.

- Em ngưỡng mộ những cô gái như Phương Định-anh hùng, trung kiên nhưng vẫn không đánh mất đi nét nữ tính vốn có thật đẹp.

C. KẾT BÀI

- Những ngôi sao xa xôi là một truyện ngắn thành công của Lê Minh Khuê. Trong đó, Phương Định là nhân vật duyên dáng và đáng yêu và khá thành công.

- Cô gái TNXP đã đi vào lòng người, là tấm gương sáng chói về chủ nghĩa anh hùng cách mạng để thế hệ kế thừa noi theo.