Suy nghĩ về câu nói của một nhà văn Nga: Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực mà là nơi không có tình thương

I. Tìm hiểu đề

Đề bài yêu cầu trình bày suy nghĩ về câu nói của một nhà văn Nga: “Nơi lạnh nhất không phải là Bắc Cực mà là nơi không có tình thương”. Để thực hiện yêu cầu của đề bài này, người viết cần phân biệt được hai nghĩa khác nhau của từ lạnh: lạnh của đất trời (Bắc Cực) và lạnh của lòng người (nơi thiếu tình thương). Người nói đã so sánh hai cái lạnh này để thấy tầm quan trọng và ý nghĩa của tình thương trong đời sống của một con người. Sau khi giải thích được hai từ lạnh và ý nghĩa của cả câu nói, HS cần lí giải được vì sao nơi thiếu tình thương lại là nơi lạnh nhất, phân tích, bình luận ý nghĩa của quan niệm và rút ra bài học cho chính bản thân mình.

II. Dàn ý sơ lược

Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề.

- Trích dẫn câu nói.

Thân bài:

1. Cắt nghĩa:

a. Cắt nghĩa từ ngữ: “lạnh”, “Bắc Cực”, “nơi không có tình thương”.

b. Khái quát nội dung quan niệm.

2. Lí giải:

- Vì sao Bắc Cực không phải là nơi lạnh nhất?

- Vì sao nơi lạnh nhất là nơi không có tình thương?

3. Đánh giá ý nghĩa, giá trị câu nói.

4. Rút ra bài học.

Kết bài:

- Khẳng định tầm quan trọng của tình thương.

- Nêu suy nghĩ về con đường, cách thức bồi đắp tình thương yêu trong tâm hồn con người.

III. Dàn ý chi tiết

Mở bài:

- Cuộc sống luôn đặt ra trước mắt con người rất nhiều những khó khăn, thử thách mà để vượt qua nó, con người không chỉ cần huy động tối đa mọi năng lực, phẩm chất bản thân mà còn cần tạo nên mối liên hệ vững chắc và đẹp đẽ giữa mọi cá nhân trong một cộng đồng. Một trong những nhân tố quan trọng góp phần hình thành mối liên hệ này chính là tình thương.

- Bàn về vai trò của tình thương trong cuộc sống con người, một nhà văn Nga từng so sánh: “Nơi lạnh nhất... tình thương”.

Thân bài:

1. Cắt nghĩa ý kiến:

a. Cắt nghĩa từ ngữ:

“Bắc Cực”: cực phía Bắc của trái đất, nơi nhiệt độ luôn ở mức dưới 0°c tạo nên tình trạng băng giá, nơi điều kiện sống vô cùng khắc nghiệt.

- “Lạnh”: ở nghĩa thứ nhất là cái lạnh cảm nhận bằng thể chất do sự xuống thấp của nhiệt độ môi trường; ở nghĩa thứ hai là cái lạnh được cảm nhận bằng tâm hồn do con người không tìm được mối liên hệ tình cảm với con người và cuộc sống xung quanh.

- “Tình thương”: tình cảm tạo nên sự gắn bó và ý thức trách nhiệm của con người.

- “Nơi không có tình thương”: nơi con người không có sự gắn bó bằng tình cảm và không có ý thức trách nhiệm xuất phát từ tình cảm thật sự.

b. Khái quát nội dung ý kiến:

- Nghĩa đen: cái lạnh ở Bắc Cực không khắc nghiệt bằng cái lạnh ở nơi không có tình thương.

- Nghĩa bóng: tình thương là nguồn hơi ấm xua tan giá lạnh, là nguồn sức mạnh giúp con người chống chọi với mọi điều kiện khắc nghiệt của cuộc sống.

2. Lí giải:

a. Vì sao Bắc Cực không phải là nơi lạnh nhất?

Vì cái lạnh của Bắc Cực là cái lạnh do nhiệt độ môi trường xuống thấp, là cái lạnh của thời tiết, của điều kiện bên ngoài.

- Đối với cái lạnh ở Bắc Cực, con người có thể khắc phục, hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực của nó:

+ Sức khoẻ và sự rèn luyện tốt làm tăng khả năng chịu đựng của con người.

+ Các phương tiện, đồ dùng như nhà ở, chăn đệm, lò sưởi, áo ấm... giúp con người giữ ấm cơ thể, ngăn chặn tác động xấu của cái lạnh.

b. Vì sao nơi lạnh nliất là nơi không có tình thương?

- Đặc điểm và nhu cầu của con người: Là “sinh vật bậc cao”, đời sống của con người được tạo bởi hai yếu tố: tồn tại vật chất và đời sống tinh thần. Xã hội loài người càng phát triển, nhu cầu tinh thần cũng được coi trọng.

- Vai trò của tình thương: Giúp cho con người được sống hạnh phúc và có ý nghĩa hơn bởi tình thương chân thành luôn gắn với sự chia sẻ, giúp đỡ, yêu thương và tha thứ, gắn bó và động viên, hỗ trợ... Khi được yêu thương, con người không còn thấy cô đơn, sợ hãi, nghi ngờ. Khi yêu thương người khác thật lòng, người ta sẽ trở nên độ lượng, vị tha trong cả việc làm và suy nghĩ để hướng tới những điều tốt đẹp cho người khác. Khi ấy, cuộc sống của mỗi người đều trở nên có ý nghĩa hơn. Với tình yêu thương, cả người cho và người nhận sẽ đều hạnh phúc vì chính sự gắn bó, chính mối quan hệ tốt đẹp mà nó mang lại. Sự gắn bó ấy sẽ tạo cho con người sức mạnh, thậm chí nhân đôi sức mạnh để con người có thể chống chọi và vượt lên những thử thách khắc nghiệt của cuộc sống.

- Ánh hưởng của cuộc sống thiếu tình thương: Khi thiếu tình thương, con người sẽ trở nên cô độc và ích kỉ, các mốì quan hệ giữa con người cũng vì thế trở nên lỏng lẻo. Trong tình trạng ấy, sự sống sẽ trở nên chông chênh và yếu ớt hơn, dễ bị huỷ hoại và làm tổn thương hơn.

3. Đánh giá:

- Đây là một quan niệm đúng đắn dựa trên nhận thức đúng về vai trò của tình thương và tiêu chí của con người văn minh tiến bộ: không chỉ cần đảm bảo các điều kiện cho tồn tại vật chất mà còn phải xây dựng một thế giới tinh thần phong phú và giàu tính nhân văn. Thê giới tinh thần ấy để thực sự trở nên lành mạnh, tích cực và giàu tính nhân văn thì không thể thiếu vai trò của tình thương con người.

- Đây cũng là một gợi ý về con đường xây dựng môi trường sống lí tưởng cho con người: Bên cạnh việc cải thiện các điều kiện về vật chất còn cần bồi đắp tâm hồn, nuôi dưỡng tình yêu thương để con người xích lại bên nhau trong sự sẻ chia, cảm thông và sẵn lòng giúp đỡ.

4. Rút ra bài học:

- Cần biết đón nhận tình yêu thương song cũng cần biết yêu thương người khác. Chỉ có nuôi dưỡng tình yêu thương trong mình và trong mọi người mới tạo ra một môi trường sống tràn đầy tình yêu thương.

- Để trở thành người có tình thương, trước hết cần học cách quan tâm, giúp đỡ và chia sẻ. Có như vậy cuộc sống mới trở nên đầy ý nghĩa và vô cùng ấm áp tình người.

Kết bài:

- Tình thương là tình cảm thuộc về nhân tính của con người, nó tạo dựng hạnh phúc, làm thành sức mạnh và hình thành vẻ đẹp người cho con người.

- Mỗi người, từ hôm nay, cần biết quan sát và trải nghiệm để cảm nhận sâu sắc ý nghĩa của tình thương, cần sống bằng tình thương và nuôi dưỡng yêu thương cho tâm hồn mình thêm phong phú.

BÀI LÀM

Nóng lạnh là cảm giác muôn thuở của con người. Mùa hè nóng và mùa đông lạnh. Xích đạo thì nóng như hoả điệm sơn, còn Bắc cực và Nam cực thì lạnh như ướp đá chườm băng. Đó là những cái lạnh có thể đo đếm được, nhưng cũng có thế phòng chống được để giữ cho thân xác con người không bị huỷ diệt.

Nhưng có những cái lạnh vô hình, không thể đo đếm được, mà nỗi ám ảnh của nó thì thật đáng sợ. Đó là cái lạnh của sự thiếu vắng tình thương. Tại sao vậy? Tình thương là một trong những thuộc tính thiên phú của con người, là bằng chứng để phân biệt con người với loài dã thú; vì vậy nếu thiếu vắng nó thì con người sẽ trở nên ích kỉ và độc ác biết chừng nào?

Em Nguyễn Thị Bình bị một cặp vợ chồng hàng phở hành xử như nô lệ giữa lòng Thủ đô Hà Nội hàng chục năm trời. Gã chồng thì dùng kìm dứt từng mảng da thịt trên thân thể em. Mụ vợ thì thẳng tay hắt nước sôi vào mặt em. Hàng xóm láng giềng biết. Chính quyền địa phương biết. Nhưng tất cả đều dửng dưng vô cảm như không hề có chuyện gì xảy ra. Mãi tới khi có một bà già dũng cảm giải thoát em ra khỏi cái địa ngục trần gian ấy thì người ta mới bàng hoàng khi tận mắt nhìn thấy trên cơ thể em là hàng trăm vết thương đang rỉ máu!

Một em bé gái 14 tuổi ở với một gã bố dượng thú vật. Gã dùng vũ lực tàn phá sự trong trắng của đời em, gí dao vào cổ khống chế và đe doạ, bỏ đói để em không còn chút hơi sức nào mà kháng cự. Rất nhiều người biết chuyện đó, nhưng tất cả đều làm ngơ. Phải mãi tới khi có một bác Chi Hội trưởng Chi Hội Cựu chiến binh ỏ' nơi khác đến thăm đồng đội ở địa phương biết chuyện và tìm cách giải cứu cho em thì em mới được đưa vào trại giáo dưỡng trẻ mồ côi.

Mỗi buổi sáng, lướt qua vài tờ nhật báo, ta có thể thấy đầy rẫy những tin tức về những chuyện đại loại như: nơi này một gã chồng vũ phu hành hạ người vợ đầu gối tay ấp đến thân tàn ma dại, chỗ kia một gã cha nghiện ngập đánh đập con cái tàn nhẫn, những cảnh ngược đãi người già, trẻ em... đang diễn ra hằng ngày hằng giờ ở khắp mọi xó xĩnh trên cõi nhân gian đầy máu và nước mắt này. Từ lâu rồi, rất nhiều người yếu tim không dám đọc những tin tức ấy họ bảo những vụ “giết, cướp, hiếp” dễ khiến cho con người trở nên bấn loạn và sợ hãi! Sợ hãi cái gì vậy? Sợ hãi cái bản năng dã thú của những kẻ đã mất hết nhân tính. Sợ hãi sự bất lực của con người trước cái ác. Đối với kẻ thủ ác thì tình thương là một mặt hàng xa xĩ, thế còn đối với những người lương thiện thì sao? Không có tình thương thì sẽ không có dũng khí. Không có dũng khí thì sẽ khiếp nhược và cầu an. cầu an tức là tâm hồn đã nguội lạnh trước bao nỗi thống khổ của đồng loại. Sự nguội lạnh này có thể là một trong những nguyên nhân khiến cho cái ác lộng hành mà không bị trừng trị, khiến cho người ta dù đi giữa phố đông mà vẫn cảm thấy lạnh lẽo, cô đơn.

Như thế đủ thấy, nơi lạnh nhất đâu phải là Bắc cực hay Nam cực? Nơi lạnh nhất chính là nơi thiếu vắng tình thương - nơi mà con người có thể bỏ mặc đồng loại quằn quại giữa nanh vuốt của bầy dã thú đội lốt người.

Từ cổ chí kim, từ Đông sang Tây, những nhà văn chân chính bao giờ cũng là những con người cực kì nhạy cảm, họ được mệnh danh là “cái cần ăng-ten của “tình thương” hoặc “cái hàn thử biểu của trái tim”; vì vậy đối với họ, máu và nước mắt của những người lương thiện thấp cổ bé họng luôn là món nợ nhức nhôi trong tâm can, thế cho nên hầu hết các tác phẩm lớn, đều viết về những nỗi bất hạnh của con người để hi vọng lay động những trái tim đã hoá đá và thức tĩnh những tâm hồn đã giá băng. Người ta đến với văn chương là để tìm kiếm niềm an ủi từ những ngọn lửa nhân tính ấm áp và đến lượt mình, văn chương sẽ góp phần chiêu tuyết cho mọi lỗi lầm của con người. Xưa nay, văn chương chưa bao giờ trừng trị được cái ác, nhưng chính văn chương lại như một mạch ngầm nhân ái kiên nhẫn giúp cho con người hướng thiện. “Cái đẹp sẽ cải tạo thế giới” (Đốt-xtôi-ép-xki) là theo ý nghĩa cao cả như vậy... Một Giăng Van Giăng khốn khổ từng làm rơi lệ không chỉ người Pháp. Một AQ không chỉ dằn vặt người Hoa. Một chị Dậu, một Lão Hạc... không chỉ làm thổn thức một thời. Và một Chí Phèo bị cả làng Vũ Đại xa lánh, hắt hủi, bị cả đám cường hào ác bá dồn đuối đến cùng đường tuyệt lộ - Vậy mà, kì diệu thay, chỉ cần một chút tình thương hồn nhiên chân thành của Thị Nở thoang thoảng trong bát cháo hành cũng đủ kéo hẳn một gã Chí Phèo quỹ dữ từ địa ngục trở về với ánh sáng chói loà của cõi thiên lương. Hoá ra, tình thương không phải là thứ để ban phát, nó chính là chiếc chìa khoá mầu nhiệm mở cửa mọi tâm hồn, cho dù đó có là một tâm hồn u ám và mê muội như Chí Phèo! Hoặc cái chết của cô bé bán diêm trong một đêm cuối năm giá lạnh đã khiến không ít người nghĩ rằng: giá như cha cô bé không phải là một gã đàn ông thô bạo, nhẫn tâm; giá như những người qua đường không dửng dưng trước một sinh linh bé bỏng và mỗi người chỉ cần bỏ ra vài xu lẻ để mua cho cô bé một bao diêm thì... Vâng, giá như có tình thương phụ tử, giá như có hơi ấm của tình đồng loại thì có lẽ cô bé đã không bị chết rũ ở xó tường như một con vật hoang! Thân thể cô bé thì đã lạnh ngắt, cứng đờ; nhưng gương mặt cô thì vẫn hừng lên như một thiên thần về với nước Chúa! Đó là một gương mặt vui vẻ, mãn nguyện ư? Không! Đó là gương mặt ngây thơ chưa kịp hiểu gì về những góc khuất tối tăm của cuộc đời và càng không thể hiểu nổi sự độc ác dường như đã trở thành thói quen hành xử của con người! Gương mặt đó hiện ra như một sự kinh ngạc và cũng như hàng loạt câu hỏi đau đớn, vĩnh viễn treo lủng lẳng trước cái gọi là lương tâm của con người: Tại sao cha ta lại không có tình thương với ta? Tại sao đồng loại của ta lại có thể thản nhiên bước qua xác ta để đến nhà thờ và khua môi múa mép về lòng nhân từ bác ái? Tại sao...

Vâng, nơi lạnh nhất không phải là Bắc cực hay Nam cực vì với cái lạnh vật lí, con người văn minh có thừa khả năng để vượt qua hoặc thích nghi với nó bằng các phương tiện vật chất hiện đại. Cái lạnh khủng khiếp nhất chính là thái độ thờ ơ trước cái ác, vì chính nó sẽ huỷ diệt lòng nhân ái của con người - huỷ diệt cái thuộc tính thiên phú cao quí bậc nhất mà chỉ con người mới có và một khi lòng nhân ái đã bị huỷ diệt thì con người sẽ vô tình tự lột hết cân đai áo mũ của mình và trần trụi ra giữa thanh thiên bạch nhật như một loài dã thú, thậm chí còn đáng sợ hơn cả loài dã thú (hổ dữ không ăn thịt con) bởi đó là một sự thờ ơ có ý thức rất ích kỉ và rất hèn hạ. Có một nhà văn Pháp từng nói: “Tôi không muốn chết với tư cách là một người lương thiện, mà muốn được chết trong một xã hội lương thiện”. Cái xã hội lương thiện mà nhà văn ấy hằng mơ ước chính là một xã hội đầy ắp tình thương.

TƯ LIỆU THAM KHẢO

NGHĨ VỀ TÌNH THƯƠNG

Là người ai cũng cần có tình thương: Thương và được thương - đó như một nhu cầu hạnh phúc mà mọi người ai cũng tìm kiếm trên suốt hành trình sống của mình. Đứa trẻ mới sinh ôm bầu vú mẹ bú say sưa, đó là tình thương đầu tiên con người dành cho chính mình và cho mẹ. Đó cũng là tình thương đầu tiên một con người sính ra được nhận.

Tất nhiên cũng có những người mới sinh ra đã phải chịu cảnh mất mát, thiếu tình thương thiêng liêng và cao quý của mẹ nhưng chắc chắn sẽ lại được đón nhận một tình thương khác từ ai đó là người thân hoặc đồng loại. Có thế mới lớn khôn được nếu không thì sẽ chết. Thiếu tình thương thì ta sẽ chết, cái chết của thân thể hao mòn, bị huỷ hoại vì không ai quan tâm tới mình (lúc mình là đứa trẻ bé bỏng). Còn khi lớn, nếu thiếu tình thương hoặc hiểu biết về tình thương không đúng hay nhận được một thứ tình thương không trên tinh thần hiểu biết con người ta cũng chết - cái chết của tinh thần đau đớn, của sự cô đơn, của những tâm sự kiểu như: Chẳng có ai hiểu mình, chán đời và không thiết sống!

Quả thật, có những người luôn tự đưa mình vào đường cùng trong khi bản chất của cuộc sống không có con đường cùng mà chỉ có những ranh giới. Tự đưa mình vào đường cùng khi ta cắt đứt mọi ngọn nguồn của yêu thương mà cuộc sống dành cho ta. Và người này nhìn đâu cũng thấy giả dối và xảo trá, không ai thương, không ai quan tâm... Từ cái biết sai lầm này đã làm cho người ấy đau khổ, chán đời ghét người, dễ làm đau lòng người khác và cũng dễ huỷ hoại chính mình. Điều đó thật là nguy hiểm! Vì vậy, cuộc sống luôn là những con đường dẫn đến một nơi nào đó mà nếu chịu khó đi, chịu khó quan sát thì ta sẽ thấy mình đáng yêu đời cũng đáng yêu và chắc chắn một điều là có ai đó cũng thương mình. Hạnh phúc khi được thương cho ta sợi dây nối với cộng đồng để mình mở lòng và trân trọng từng phút giây đang sống, được sống...

Nhưng, nếu chỉ bám víu vào mệnh đề được thương để sống thì cuộc đời chỉ là chuỗi những ngày đi tìm kiếm và lao chen mệt nhọc. Dừng lại để ngắm nhìn cuộc sống quanh mình, để mỉm cười với một ai đó mà mình gặp trên đường bằng tình thương và sự chia sẻ chân thành. Dừng lại để lắng nghe người thương, người thân, người bạn của mình để thương và hành xử đúng, chân thành trong cái tình thương mà mình dành dụm, vun vén. Dừng lại để không phải chỉ có trách móc người nào đó thương mà không hiểu mình để biết rằng tình thương của người ấy là thật và từ đó làm cho họ hiểu mình hơn. Nếu không có những phút giây dừng lại để lắng nghe, để hiểu người mình thương cũng như bản chất của tình thương mà mình đang muốn xây dựng thì có khi ta sẽ làm cho người ta thương mệt mỏi, sẽ có lúc ta làm khổ chính mình và người mình thương. Mệnh đề này được minh chứng rất nhanh khi ta ép ai đó ăn canh chua mà không biết người ta đau bao tử, há như thế là hại người ta và đang làm khổ mình vì sau khi ấy người ta bệnh, mình sẽ lo?

Bản chất của sự sống và mọi việc trên đời này đều theo một chuỗi với những hệ quả liên đới nhau, vì vậy một khi ta nhân danh cái gì đó để nghĩ, nói và làm thì phải hết sức cẩn thận và cân nhắc. Nhất là khi ta nhân danh tình thương để làm bởi tình thương là cái Thiện nên phải làm một cách Chân chính để mang lại cái Đẹp cho cuộc đời. Nếu nhân danh tình thương mà không hành xử đúng hoặc mang lại khổ đau thì chúng ta sẽ bị tổn thương, sẽ làm người khác tổn thương, mất lòng tin vào cái thiện trong cuộc đời. Một khi cái thiện bị mai một trong con người thì chắc chắn người ấy sẽ không sống chân chính, sẽ làm cuộc đời bị tổn thương, sẽ tổn thương chính mình... Biết điều đó để chúng ta sống với tình thương có hiểu biết!