Nghị luận xã hội - Suy nghĩ của anh (chị) về nghĩa cử cao đẹp “lá lành đùm lá rách” trong cuộc sống

DÀN Ý

1. Mở bài

- Đoàn kết, tương thân, tương ái là một tình cảm đặc biệt và nổi bật trong sinh quan của người xưa.

- Trích dẫn.

- Đó là bài học về đạo lí làm người thể hiện rõ nét mối quan hệ tình cảm đậm đà trong xã hội ta ngày nay.

2. Thân bài

Giải thích câu tục ngữ

- Nghĩa đen: Dùng lá để gói hàng, nếu lá bị rách, người ta lấy tấm lá lành bao bên ngoài.

- Nghĩa bóng: “lá lành” là con người lúc yên ổn, thuận lợi, giàu có. Còn “lá rách" là con người lúc sa cơ, thất thế, nghèo khó.

- Câu tục ngữ khuyên con người nên biết giúp đỡ, đùm bọc những người gặp cảnh khốn cùng, khó khăn.

Đánh giá

- Nhắc nhở chúng ta đừng thờ ơ, ghẻ lạnh trước khổ đau, thiếu may mắn của người khác; mà trái lại, phải biết hết lòng đùm bọc, nâng đỡ người sa cơ, lỡ vận, giúp họ vượt qua bước khôn cùng, thể hiện sự cao đẹp trong mối quan hệ giữa người với người.

- Giữa cuộc đời, hoàn cảnh con người luôn biến đổi thăng trầm. Vì thế cần phải hiểu biết nhau trong sự tương thân tương ái, tạo tình đoàn kết, tránh chia rẽ, xung đột.

- Lòng nhân ái là một đức tính mà mỗi con người đều cần phải có để làm nền móng xây dựng một xã hội tốt đẹp, công bằng, bác ái. Quay lưng hay ngoảnh mặt với nỗi đau của người khác là ích kỉ, vô nhân.

- Đặc biệt trong hoàn cảnh đất nước hiện nay, “lá lành” cần phải “đùm lá rách”. Đó là việc làm rất cần thiết, là ý thức tự giác của mỗi chúng ta.

Mở rộng

- Truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái là truyền thông cao quý về đạo lí làm người của dân tộc ta.

- Chính truyền thống này là cơ sở tạo nên sức mạnh đoàn kết để bao đời nay dân tộc ta chiến thắng thù trong, giặc ngoài, giữ yên ổn, vững bền đất nước.

- Lòng nhân ái này phải xuất phát từ tình cảm chân thành, thấu hiểu, cảm thông giữa người với người chứ không phải là lối ban ơn trịch thượng.

- Người được đùm bọc, đỡ đần phải biết vươn lên chứ không được ỷ lại, sống nhờ lòng nhân ái của người khác để mình trở thành thụ động, biếng nhác.

3. Kết bài

- Nhấn mạnh ý nghĩa và giá trị câu tục ngữ trong đời sống thực tế ngày nay.

- Liên hệ bản thân: cần có lòng nhân ái, ý thức đoàn kết, tương thân, tương trợ.

BÀI LÀM

Đoàn kết, tương thân tương ái là một tình cảm đặc biệt và nổi bật trong nhân sinh quan của mỗi con người Việt Nam xưa và nay. Nhờ vậy mà dân tộc ta đã vượt qua biết bao nhiêu khó khăn, thử thách, thiên tai, địch họa..., đứng vững vàng giữa năm châu, bốn bể. Đã có rất nhiều câu ca dao, tục ngữ trong kho tàng ca dao, tục ngữ của dân tộc đề cập đến vấn đề này. Câu tục ngữ “lá lành đùm lá rách” là một trong số đó. Câu tục ngữ trên cho ta thấy bài học làm người, phản ánh mối quan hệ tình cảm đậm đà giữa người với người.

Nghĩa đen của câu tục ngữ phản ánh một hiện tượng rất đỗi bình thường trong sinh hoạt hàng ngày của nhân dân ta. Đó là việc dùng lá đề gói hàng. Ngày xưa thì dùng nó đề gói mọi thứ; ngày nay, sự xuất hiện của bao bì ni lông đã làm cho lá dần ít dược sứ dụng. Tuy nhiên, chúng ta dễ thấy ở những hàng xôi, cốm truyền thống... lá vẫn được dùng. Khi lá bị rách thì người ta sẽ lấy một tấm lá khác bao bọc bên ngoài cho thêm phần chắc chắn. Nhưng không chỉ vậy, hình ảnh “lá lành", “lá rách” ờ đây mang ý nghĩa tượng trưng cho con người chúng ta trong những hoàn cảnh, thời điểm khác nhau. “Lá lành” là con người lúc yên ổn, thuận lợi, giàu có, “lá rách” thì lại mang ý nghĩa ngược lại. Nó chỉ con người lúc khó khăn, sa cơ, thất thế, nghèo nàn. Bằng lối nói tượng trưng, dùng hình ảnh cụ thể và giản dị, câu tục ngữ ngụ ý khuyên chúng ta nên biết chia sẻ, giúp đỡ, cảm thông, xót thương những người bị rơi vào cảnh ngộ cùng quần, cô đơn.

Câu tục ngữ trên đã thế hiện mối quan hệ tình cảm tốt đẹp đậm đà của nhân dân ta từ xưa đến nay trong xã hội. Đoàn kết, tương thân, tương ái vốn là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Ngoài câu tục ngữ trên, trong kho tàng ca dao, tục ngữ của dân tộc còn có rất nhiều câu tương tự như thế; “ Chị ngã em nâng”. “Nhiễu điều phủ lẩy giá gương, Người trong một nước phải thương nhau cùng”, “Bầu ơi thương lẩy bí cùng. Tuy rằng khác giống nhưng chung một giàn”... Các câu trên đều khuyên nhủ ta: Hễ là đồng bào thì nên đoàn kết, hợp tác chặt chẽ với nhau trên tinh thần tương thân tương ái, không nên thờ ơ, ngoảnh mặt, quay lưng trước nỗi bất hạnh của người khác mà trái lại phải luôn luôn quan tâm, giúp đỡ, đùm bọc, chở che người khó khăn, thất thế. Những người giàu nên có thương yêu giúp đỡ cho những người nghèo khổ, nhất là những khi họ gặp hoạn nạn, tai ương. Những người có địa vị cao trong xã hội nên tạo điều kiện giúp đỡ quần chúng được sống một đời sống no ấm, hạnh phúc. Đúng như tinh thần của người xưa đã tùng khuyên dạy:

Thấy ai đói rách thì thương

Rét thường cho mặc, đói thường cho ăn.

Trong đời sống xã hội, hoàn cảnh con người dễ thay đổi thất thường, khi thành công khi thất bại, khi được khi mất, khi giàu có khi nghèo khổ. Vì thế tinh thần tương thân tương ái giúp cho xã hội mới tránh được mầm mống chia rẽ, xung đột, xây dựng được tình đoàn kết, tương thân tương ái. Điều đó cho thấy rằng lòng nhân ái hay tình cảm nhân đạo chính là một phẩm chất tốt đẹp mà mỗi cá nhân cần phải có để lấy đó làm nền tảng xây dựng nên một xã hội bình đẳng, thân ái, hòa bình, ổn định. Cũng phải nhận ra rằng thờ ơ trước nỗi đau, bất hạnh của kẻ khác là một thói xấu, một thái độ ích kỉ, vô lương tâm.

Trong đời sống còn nhiều khó khăn của xã hội hiện nay, hơn lúc nào hết, lòng nhân ái, tình cảm thương yêu, đùm boc lẫn nhau, phải được nâng lên thành ý thức tự giác trong mỗi con người chúng ta.

Câu tục ngữ này dã được tiếp nối bao đời trong các thế hệ người Việt, khẳng định truyền thống cao quý trong đạo lí làm người của dân tộc ta. Chính nhờ sự đoàn kết keo sơn, tinh thần tương thân tương ái đậm đà nên trải qua bao cuộc xâm lược dã man, nhân dân ta vẫn bảo vệ được nền độc lập, bảo vệ được sự sống còn, vững mạnh của đất nước cho đến ngày nay.

Và một diều quan trọng nữa là “lá lành đùm lá rách” nghĩa là người khỏe mạnh, bình thường phải giúp đỡ người yếu đuôi, khó khăn là một bổn phận cần thiết nhưng không được xuất phát từ động cơ cá nhân thấp hèn và cũng không phải là hành động ban ơn kiểu bô' thí; mà nhất thiết phải bắt nguồn từ lòng nhân ái hay tình cảm nhản đạo thực sự. Và người được giúp đỡ cũng không được ỷ lại, hoàn toàn sông nhờ vào tình thương xót của người khác để trở nên thụ động, biếng nhác, mà phải biết vươn lên hoàn cảnh.

Tóm lại, tình yêu thương, đùm bọc nhau là một truyền thống tốt đẹp về đạo lí làm người cùa dân tộc ta đã được giữ vững và phát huy qua nhiều thế hệ, giai đoạn lịch sử của đất nước.

Ngày nay truyền thống ấy cần được kế thừa và phát huy mạnh mẽ hơn nữa. Mỗi người chúng ta phải có ý thức đoàn kết tương ái, tương thân, tương trợ lẫn nhau trong sinh hoạt, học tập, sân sàng, tích cực tham gia các công tác cứu trợ xã hội, hoạt động từ thiện. Đồng thời, hơn ai hết, thanh niên chúng ta cần kiên quyết chống tư tưởng ỷ lại, đề cao tinh thần tự lực cánh sinh.