Văn thuyết minh - Người tặng công trình khoa học cho nhân loại

Có lẽ cho đến lúc ủy ban Giải thưởng công nghệ thiên niên kỉ công bố tên người đoạt giải thưởng năm nay, tên tuổi của nhà khoa học lừng lẫy Tim Bemers Lee vẫn còn khá xa lạ đối với mọi người, những người hàng ngày vào mạng Internet và trước khi vào một địa chỉ Internet nào đó, họ phải gõ 3 chữ cái WWW, biểu trưng của phát minh của ông.

WWW là gì?

WWW là những chữ cái viết tắt của “World Wide Web” và cũng thường được gọi tắt là “Web” đặt cơ sở trên nền tảng là hoạt động của hệ thống mạng máy tính toàn thế giới hay còn gọi là Internet. Nguồn gốc đầu tiên của Internet là hệ thống máy tính của Bộ Quốc phòng Mĩ, một mạng thí nghiệm được thiết kế trên đỉnh của Internet, cho phép máy chủ và máy khách liên lạc với nhau bằng một tập các tiêu chuẩn để trao đổi thông tin giữa hai hệ thống máy tính với nhau, thường được gọi là giao thức. Web là một trong những dịch vụ dựa trên mạng Internet, ưu tiên của phát minh Web là trao đổi thông tin nhanh chóng. Nội dung chủ yếu của phát minh về Web của ông là phát minh về giao thức HTTP (Hyper Text Transfer Protocol: giao thức chuyển giao siêu văn bản), HTML Language (Hyper Text Markup Language: ngôn ngữ mô tả siêu văn bản) và URL address (Uniform Resource Locator: địa chỉ duy nhất cho phép mỗi trang web lưư giữ trên bất kì máy chủ nào). Những phát minh này đã cho phép người sử dụng Internet có thể truy cập thông tin mà không cần nắm bắt được các lệnh chuyên ngành. Điều này được hiểu nôm na là nhờ những phát minh của ông mà những thông tin có thể được sử dụng từ bất kì loại máy tính nào và ở bất cứ nơi đâu trên thế giới mà không can phải có kiên thức về việc thông tin đó được lưu giữ ở đâu và dưới dạng thức nào. Web được hiểu như “người phiên dịch” tất cả các thông tin được lưu giữ trên mạng Internet.

Hệ thống Web lần đầu tiên được công bố trong giới nghiên cứu vật lí học vào tháng 5 - 1991 và trực tiếp hoạt động trên Internet. Web phát triển rất nhanh. Vào tháng 6 - 1993, đã có 130 địa chỉ Web và vào tháng 3 - 1994 đã có 1.200 địa chỉ Web. Cuối năm 1994, Web đã có 10 triệu người sử dụng. Khối lượng thông tin được gửi qua mạng truyền thông có một dung lượng và tốc độ khổng lồ mà để dễ hình dung, người ta đã nêu con số so sánh là tốc độ truyền tất cả các tác phẩm của Shakespeare chỉ trong một giây.

Bemers tin rằng tương lai của Web sẽ nằm ở việc phát minh ra Web về ngữ nghĩa học. Gần đây, những trang Web được thiết kế để phục vụ chính con người. Web ngữ nghĩa học là tạo một dữ liệu cho máy tính có khả năng xử lí dữ kiện đó và kiểm tra những mối quan hệ giữa các tập dữ liệu khác nhau.

Web ngữ nghĩa học có thể chuyển giao những nhiệm vụ hàng ngày cho những máy móc và cho phép con người tham gia vào những nhiệm vụ sáng tạo hơn nữa. Nguồn thông tin có thể sẽ được sử dụng hiệu quả hơn nữa.

Cái tâm của nhà khoa học

Điều đáng chú ý là những trình duyệt trang Web này của Tim Bemers Lee là hoàn toàn miễn phí. Nếu ông quyết định lấy tiền bản quyền sáng tạo thì có thể bây giờ ông đã là tỉ phú như Bill Gate, Chủ tich tập đoàn phần mềm Microsoft. Bởi vì số lượng người sử dụng công trình khoa học của ông cũng tương đương số lượng người sử dụng các phần mềm của Microsoft.

Tim Berners Lee sinh vào năm 1955 ở Anh. Ông đã tốt nghiệp Đại học vật lí tại đại học danh tiếng Oxford. Thời học đại học, ông đã có dịp làm việc với máy tính và khi ra trường ông bước vào nghề kĩ sư phần mềm. Hiện tại ông đang làm việc tại Học viện Công nghệ Massachu ­ setts của Mĩ. Chính nơi đây đã tạo điều kiện cho những phát minh của ông. Cơ sở để Berners Lee phát triển trang Web được hình thành từ năm 1980 khi ông viết một chương trình phẫn mềm trợ giúp bộ nhớ cá nhân. Với tên gọi là “Hỏi thông tin”, chương trình này chưa bao giờ được công bố đã giúp ông liên hệ những từ trong một tài liệu với các tập tin trên máy tính của ông.

Khái niệm về Web được Berners phát minh vào năm 1989 khi ông đang tìm kiếm những phương thức thích hợp để nâng cao việc quan lí thông tin trong to chức và giữa các viện nghiên cứu vật lí phân tử khắp nơi trên thế giới. “Web là một không gian thông tin mà thông qua nó con người có thể giao tiếp với nhau bằng cách chia sẻ kiến thức trong một nhóm” - Berners Lee đã miêu tả vê ý tưởng đầu tiên về Web của mình như thế. Như vậy Web được xem như là một phát minh mang tính xã hội hơn là phát minh kĩ thuật.

Ông tiếp tục nghiên cứu và biến những ý tưởng của mình thành hiện thực. Năm 1994 ông thành lập tổ hợp World Wide Web (W3C: World Wide Web Consortium) ở Học viện Công nghệ Massachusetts, một diễn đàn dành cho các tổ chức và công ti thảo luận về những giao thức Web.

Là giám đốc W3C, Bemers Lee đã dành tất cả nỗ lực để đưa Web đến với tất cả mọi người cho dù họ khác nhau về năng lực, ngôn ngữ và khả năng tài chính. Consortium của ông cũng giới thiệu những tiêu chuẩn phát triển cho Web, dành sự ưu tiên những công nghệ không có bằng sáng chế. Bemers lập luận rằng để Web thu hút nhiều người sử dụng, nó cần duy trì nguyên tắc không độc quyền, luôn đổi mới.

Với vai trò là một nhà phát minh, Tim Bemers Lee là một người kiên trì, khiêm tốn và thường xung phong tham gia vào những lĩnh vực khó khăn. 15 năm qua, sáng kiến về Web của ông đang được nhiều người tiếp tục theo đuổi. Và 10 năm qua, Web đã tạo ra một phương thức mới giúp con người trao đổi thông tin, giao tiếp với nhau và giao dịch thương mại nhanh chóng và tiện lợi hơn.

Ông quyết định không lấy tiền bản quyền phát minh của mình bởi vì muốn tất cả mọi người có thể sử dụng mọi thành tựu khoa học. Lí do thật đơn giản, nhưng không phải nhà khoa học nào cũng làm được, ông muốn tất cả mọi người, từ những nước giàu có ở châu Âu cho đến các nước nghèo ở châu Phi đều có thể có cơ hội tiếp cân với những tiện ích mà khoa học mang đến cho cuộc sống con người. Ông Perka Tarijanne, Chủ tịch Úy ban giải thưởng, đã nhấn mạnh khi công bố giải thưởng: Phát minh của ông càng có ý nghĩa với cuộc sống nhân loại khi ông “không bao giờ thương mại hóa hoặc đăng kí phát minh những đóng góp của ông trong các công trình công nghệ Internet”.