Văn tự sự - Bóng mát khuyết danh...

Sáu năm sau từ ngày rời ngôi trường đại học này tôi có dịp trở lại ngôi trường. Tôi đứng chờ cháu tôi ở cổng. Chợt tôi nhận ra mình và nhiêu người đang đứng dưới bóng mát một cây bồ đề. Tôi nhớ lại chuyện cũ...

Anh làm nghề bơm vá xe. ít ai để ý đến anh trừ khi chiếc xe đạp hay xe máy của mình có vấn đề. Anh làm việc trên lề đường, trước cổng một trường đại học lớn của thành phố. Vĩa hè một quãng dài cháy nắng vì không một bóng cây. Cái nóng như dữ dội hơn vì đây là con đường chính dẫn vào cảng, nhiều xe qua lại. Những người chờ nhau trước cổng trường vẫn chịu đựng tình cảnh ấy.

Một ngày kia anh đi làm và mang theo một cây bồ đề bé tí. Anh trồng nó xuống vỉa hè. Đám sinh viên chúng tôi ngồi gần đấy. Có đứa yên lặng nể phục công việc tình nguyện của anh nhưng cũng có đứa lắc đầu thương cảm cho cái anh vá xe lẩn thẩn, rằng: “Hơi đau làm chuyện công quả, bao nhiêu nãm sau mới được hưởng bóng mát, mà có ai ghi công đâu chứ?”.

Rồi chúng tôi ra trường. Tôi cũng quên bẫng chuyện đó qua bao nhiêu ngày tháng. Cây bồ đề lặng lẽ thuộc về mọi người. Những người khách ghé qua can anh giúp đỡ, có ai biết anh còn giúp đỡ cả bóng mát nữa không?

Giờ đây, cây bồ đề cao lớn tỏa bóng râm. Nhiều vết mé nhánh của nhân viên cây xanh đường phố cho biết giờ đây nó thuộc về nhà nước. Anh vẫn ngồi đó dưới bóng cay “của mình”. Thỉnh thoảng nhẹ nhàng anh bưng cái họp sắt đựng đồ nghề lùi vào trong nhường chỗ cho người khác.

Tôi và bạn vẫn quen hưởng một cái gì có sẵn hơn là tạo ra nó phải không - nhất là tạo ra nó một cách vô tư? Ta vẫn quen đòi hỏi hơn là cho đi, và khi cho đi vẫn quen được công nhận hơn là vô danh? Tôi nhớ văn hào Gớt đã nói “cây đời mãi mãi xanh tươi”. Cuộc đời có biết bao nhiêu là lòng tốt ẩn danh, biết bao bóng mát khuyết danh.

VỊ TƯỚNG VỀ THĂM TRƯỜNG CŨ

Tiếng vỗ tay như sấm dậy

Ran ran tưởng vỡ hội trường

Ông vào chắp tay đáp lễ

Tươi cười. Mái tóc pha sương.

Bộ quân phục màu cỏ úa

Theo Ông đảnh giặc một đời

Không mang quân hàm Đại tướng

Giản dị. Ông như mọi người.

Tiếng vỗ tay nổi ran ran

Nhớ bài Sử nào Ông giảng

Xót xa nước mất nhà tan

Đêm đen đã nhen đốm sáng.

Từ thuở dao găm, súng kíp

Bữa ăn nướng củ sắn rừng

Đến khi thắng ba đế quốc

Ông về thăm trường Thăng Long.

Không có hàng quân danh dự

Không xe, không pháo uy nghi

Đón Ồng: một rừng khăn đỏ

Một trời mắt đen thiếu nhi.

Cũng chẳng cần nhiều hoa đâu

Mặt người là hoa rồi đấy

Tiếng vỗ tay cứ ran dài

Tay ủng, hồn say, vỗ mãi...

                                      NGUYỄN BÙI VỢI