Phân tích nhân vật anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long)

DÀN Ý

1. Mở bài

Nguyễn Thành Long là cây bút chuyên viết truyện ngắn và kí. Sáng tác của ông thường ánh lên vẻ đẹp của con người nên có khả năng thanh lọc làm trong sáng tâm hồn, khiến chúng ta thêm yêu cuộc sống. Anh thanh niên trong truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa là một con người như thế. Chỉ xuất hiện trong khoảnh khắc của truyện nhưng anh đã để lại trong lòng người đọc nhiều ấn tượng tốt đẹp và khơi gợi những suy nghĩ sâu xa.

2. Thân bài

a) Hoàn cảnh ra đời

Truyện ngắn được ra đời năm 1970, giữa lúc miền Bắc đang hăng say lao động sản xuất để xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa và chi viện cho miền Nam đánh Mĩ. Mỗi người dân miền Bắc ý thức sâu sắc vai trò của bản thân mình đối với sự nghiệp chung của đất nước: sống đẹp, sống có ích để góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Nhân vật anh thanh niên trở thành biểu tượng đẹp cho những con người tích cực, trách nhiệm như thế.

b) Phân tích

* Giới thiệu khái quát về nhân vật, công việc và hoàn cảnh sống

- Anh thanh niên là nhân vật chính của truyện, ngay từ đầu tác phẩm nhân vật gián tiếp xuất hiện qua lời giới thiệu rất ấn tượng của bác lái xe “một trong những người cô độc nhất thế gian”, rất “thèm người” và nếu họa sĩ đến gặp thì thế nào “cũng thích vẽ”.

- Sau lời giới thiệu, nhân vật xuất hiện trực tiếp trong cuộc gặp gỡ, trò chuyện ngắn ngủi. Chỉ 30 phút nhưng cũng đủ để những người tiếp xúc kịp ghi một ấn tượng – kịp để ông họa sĩ thực hiện bức kí họa chân dung, kịp để cô kỹ sư bàng hoàng và có những cái gì đó như hàm ơn về anh.

- Lật từng trang văn của Nguyễn Thành Long, ta thấy anh thanh niên 27 tuổi sống và làm việc một mình trên đỉnh núi cao 2600m, quanh năm làm bạn với mây mù và cây cỏ. Anh làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu . Công việc của anh là “đo gió, đo mưa, đo nắng,tính mây và đo chấn động mặt đất, dự báo thời tiết hằng ngày để phục vụ sản xuất và phục vụ chiến đấu”. Một công việc gian khó nhưng đòi hỏi sự chính xác, tỉ mỉ và tinh thần trách nhiệm cao. “Nửa đêm dù mưa tuyết, gió lạnh, đúng giờ ốp thì cũng phải trở dậy ra ngoài trời làm việc”. 

- Hoàn cảnh sống khắc nghiệt vô cùng bởi sự heo hút, vắng vẻ; cuộc sống và công việc có phần đơn điệu, tẻ nhạt…là thử thách thực sự đối với tuổi trẻ. Nhưng cái gian khổ nhất đối với chàng trai trẻ ấy là phải vượt qua sự cô đơn, vắng vẻ quanh năm suốt tháng ở nơi núi cao không một bóng người. Cô đơn đến mức “thèm người”, phải lăn cây chặn đường dừng xe khách qua núi để được gặp gỡ, trò chuyện. Giữa núi rừng bạt ngàn, giữa sự đơn điệu và khó khăn trong cuộc sống, anh thanh niên vẫn ngời sáng vẻ đẹp đáng quý trong tâm hồn, tính cách.

* Luận điểm 1: Trước hết, người đọc nhận thấy ở nhân vật anh thanh niên một tình yêu nghề sâu sắc và tinh thần trách nhiệm cao trong công việc

Anh hiểu rằng, công việc mình làm tuy nhỏ bé nhưng liên quan đến công việc chung của đất nước, của mọi người. Làm việc một mình trên đỉnh núi cao, không có ai giám sát,thúc giục anh vẫn luôn tự giác, tận tụy. Suốt mấy năm ròng rã ghi và báo “ốp”đúng giờ. Phải ghi và báo về nhà trong mưa tuyết lạnh cóng, gió lớn và đêm tối lúc 1h sáng, anh vẫn không ngần ngại. Và anh đã sống thật hạnh phúc khi được biết do kịp thời phát hiện đám mây khô mà anh đã góp phần vào chiến thắng của không quân ta trên bầu trời Hàm Rồng. Anh yêu công việc của mình, anh kể về nó một cách say sưa và tự hào.Với anh, công việc là niềm vui, là lẽ sống. Hãy nghe anh tâm sự với ông họa sĩ:“[…] khi ta làm việc, ta với công việc là đôi,…. Công việc của cháu gian khổ thế đấy, chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất". Qua lời anh kể và lời bộc bạch này, ta hiểu rằng anh đã thực sự tìm thấy niềm vui và hạnh phúc trong công việc thầm lặng giữa Sa Pa và sương mù bao phủ. 

Luận điểm 2: Bên cạnh đó, anh thanh niên còn tự xây dựng cho mình cách sống nền nếp văn minh và thơ mộng:

- Sống một mình trên đỉnh núi cao, anh đã chủ động sắp xếp cho mình một cuộc sống ngăn nắp: “một căn nhà ba gian, sạch sẽ, với bàn ghế, sổ sách, biểu đồ, thống kê, máy bộ đàm”.Cuộc sống riêng của anh “thu gọn lại một góc trái gian với chiếc giường con,một chiếc bàn học, một giá sách”. Ngoài công việc, anh còn trồng hoa, nuôi gà, làm cho cuộc sống của mình thêm thi vị, phong phú về vật chất và tinh thần.

- Cuộc sống của anh không cô đơn, buồn tẻ vì anh có một nguồn vui đó là đọc sách, khi bác lái xe đưa gói sách cho anh, anh“mừng quýnh” như bắt được vàng. Anh coi sách như một người bạn để trò chuyện, để thanh lọc tâm hồn, là nhịp cầu kết nối với thế giới nhộn nhịp bên ngoài

Luận điểm 3: Những tưởng cuộc sống xa người dân, lặng lẽ, cô đơn 1 mình sẽ khiến anh chai sạn, xa lánh, mất dần cảm xúc con người nhưng ngược lại anh thanh niên rất chân thành, cởi mở và hiếu khách

Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu, lòng mến khách, nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người hoạ sỹ già và cô kỹ sư trẻ. Niềm vui được đón khách dào dạt trong anh,toát lên qua nét mặt,cử chỉ:anh biếu bác lái xe củ tam thất,mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ,hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà”,hồn nhiên kể về công việc,đồng nghiệp và cuộc sống của mình nơi Sa Pa lặng lẽ. Khó người đọc nào có thể quên,việc làm đầu tiên của anh khi có khách lên thăm nơi ở của mình là:hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái lần đầu quen biết. Bó hoa cho cô gái ,nước chè cho ông hoạ sỹ già, làn trứng ăn đường cho hai bác cháu…Tất cả không chỉ chứng tỏ đó là người con trai tâm lý mà còn là kỷ niệm của một tấm lòng sốt sắng , tận tình đáng quí.

* Luận điểm 4: Công việc vất vả, có những đóng góp quan trọng cho đất nước nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.

Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thường,nhỏ bé so với bao người khác.Bởi thế anh ngượng ngùng khi ông hoạ sỹ già phác thảo chân dung mình vào cuốn sổ tay. Con người khiêm tốn ấy hào hứng giới thiệu cho ông hoạ sỹ những người khác đáng vẽ hơn mình:“Không, không,bác đừng mất công vẽ cháu,để cháu giới thiệu cho bác những người khác đáng vẽ hơn.”Đó là ông kỹ sư ở vườn rau vượt qua bao vất vả để tạo ra củ su hào ngon hơn, to hơn. Đó là “người cán bộ nghiên cứu sét,11 năm không xa cơ quan lấy một ngày”…Dù còn trẻ tuổi,anh thấm thía cái nghiã,cái tình của mảnh đất Sa pa,thấm thía sự hy sinh lặng thầm của những con người đang ngày đêm làm việc và lo nghĩ cho đất nước . 

c) Đánh giá, khái quát:

- Bằng cách dựng truyện độc đáo, ngôn ngữ bình dị tự nhiên, nghệ thuật miêu tả nhân vật, Nguyễn tinh thần Thành Long đã phác hoạ được chân dung nhân vật chính với những nét đẹp về, tình cảm, cách sống và những suy nghĩ về cuộc sống, về ý nghĩa của công việc.

- Trong cái “lặng lẽ" của Sa Pa, trên đỉnh Yên Sơn bốn mùa mây phủ mấy ai biết được có một người thanh niên đang sống, đang âm thầm làm việc và cống hiến cho đất nước. Người thanh niên ấy là hình ảnh tiêu biểu cho những con người ở Sa Pa, là chân dung con người lao động mới trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

3. Kết bài

Gấp lại những trang sách nhưng nhân vật anh thanh niên trong truyện ngắn ” Lặng lẽ Sa Pa” của Nguyễn Thành Long vấn để lại bao ấn tượng khó phai mờ. Người đọc như thấp thoáng nhìn thấy vẻ đẹp của anh thanh niên ở những con người đời thường, đó là những sinh viên tình nguyện, những cán bộ, giáo viên, bác sĩ công tác ở vùng cao, là những người lính canh giữ biển trời Tổ quốc. Tất cả đang ngày đêm thầm lặng đem tài năng, nhiệt huyết tuổi trẻ của mình để phục vụ đất nước.