Cách làm văn lập luận chứng minh

Bước 1: Tìm hiểu đề, tìm ý:

- Xác định yêu cầu của đề bài.

- Tìm hiểu đề để biết đề bài yêu cầu chứng minh điều gì?

Thao tác này nhằm xác định cụ thể vấn đề cần chứng minh. Vấn đề cần chứng minh có thể được đưa ra dưới dạng luận điểm cho sẵn hoặc dưới dạng một câu văn, câu thơ hay hình ảnh… Đối với những đề mà vấn đề cần chứng minh được đưa ra một cách gián tiếp, ta phải xác định được một cách cụ thể, chính xác vấn đề qua hình ảnh, cách biểu đạt, chẳng hạn: Em hãy viết một bài văn chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ Có công mài sắt, có ngày nên kim. Với đề kiểu này, một mặt phải cắt nghĩa được nghĩa đen của hình ảnh mài sắt à nên kim. Đồng thời phải hiểu được nghĩa bóng, ngụ ý của hình ảnh ẩn dụ. Với câu nói trên người xưa muốn nhắn nhủ đến thế hệ sau phải biết kiên trì, nhẫn nại, bền chí thì sẽ đạt được thành quả như mong muốn.

- Luận điểm của bài văn sẽ là gì? + Thao tác này nhằm xác định luận điểm cụ thể cho bài văn (luận điểm có thể dùng được để đặt nhan đề cho bài văn).

- Lập luận chứng minh theo cách nào? + Luận cứ sẽ được chọn tuỳ theo từng thể mà lựa chọn cách lập luận theo các hướng:

+ Dùng lí lẽ và phân tích lí lẽ;

+ Dùng lí lẽ và dẫn chứng;

+ Kết hợp cả hai.

Bước 2: Lập dàn bài:

Đối với bài văn lập luận chứng minh lập dàn bài cũng theo bố cục ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài. Xác định nội dung của từng phần, mối quan hệ giữa các phần, trình tự triển khai các luận cứ trong từng phần, cách đưa dẫn chứng cho mỗi luận điểm, lí lẽ, …

- Mở bài:

Xác định rõ ý nghĩa vấn đề cần chứng minh, khái quát ý kiến của mình về vấn đề đó.

- Thân bài:

+ Triển khai luận điểm chính bằng các luận điểm nhỏ nào?

+ Dùng những lí lẽ nào để chứng minh?

+ Lựa chọn các dẫn chứng để thuyết phục cho lí lẽ.

+ Cân nhắc việc sắp xếp các luận cứ (lí lẽ và dẫn chứng) sao cho có sức thuyết phục nhất.

- Kết bài:

Khẳng định tính đúng đắn của điều đã chứng minh. Mở rộng ý nghĩa của vấn đề.

Bước 3: Viết bài

Dựa vào dàn ý đã được xây dựng ở trên ta lần lượt viết từ Mở bài, từng đoạn của Thân bài và Kết bài.

- Phần Mở bài có thể dùng các cách cách sau:

+ Đi thẳng vào vấn đề cần chứng minh

+ Đi từ cái chung, dẫn dắt đến cái cần chứng minh

+ Có thể đưa ra một bài dẫn chứng thực tiễn để dẫn vào vấn đề cần chứng minh

- Cách viết Thân bài:

+ Chú ý viết tuần tự từng đoạn, lựa chọn các từ ngữ, câu kết nối, chuyển tiếp giữa các phần, các đoạn. Đối với văn lập luận chứng minh, ta thường gặp các từ ngữ chuyển tiếp như: Thật vậy,…; Quả đúng như vậy,…; Có thể thấy rõ…; Điều đó được chứng tỏ…

+ Khi viết phần phân tích lí lẽ bạn cần chú ý tính lôgic, chặt chẽ của các chi tiết với nhau;

+ Khi đưa ra dẫn chứng cần tập trung phân tích những biểu hiện tiêu biểu, gắn với luận điểm, lí lẽ của mình, không nên kể lể dài dòng.

- Kết bài:

+ Người ta thường sử dụng những từ ngữ để chuyển ý khi kết bài như: Tóm lại,…; Như vậy,…; Đến đây, có thể khẳng định…

+ Cần đặc biệt lưu ý sự liên kết giữa Mở bài và Kết bài: Mở bài theo cách nào thì Kết bài cũng phải theo cách ấy.

Bước 4: Bước cuối cùng là đọc lại và sửa chữa lỗi

- Kiểm tra lại cách diễn đạt, cách dùng các từ ngữ lập luận, các từ ngữ chuyển tiếp, …

- Soát các lỗi về chính tả, dùng từ, viết câu, …