Viết đoạn văn ngắn miêu tả sự hung bạo và trữ tình của con sông Đà trong bài Người lái đò của Nguyễn Tuân

Sông Đà hung bạo:

Hành trình vượt xuôi Sông Đà bắt đầu từ phía trên thượng nguồn có quãng đá bờ sông dựng vách thành, có quãng mặt ghềnh Hát Lóng cuồn cuộn sóng gió, vượt qua những cái “hút nước” ghê rợn. Dòng nước đưa chiếc thuyền “đuôi én sáu bơi chèo” của người lái đò tới cái thác mà thanh âm tiếng thác nước dự báo những điềm không hề lành lặn. Nguyễn Tuân viết: “Tới cái thác rồi. Ngoặt khúc sông lượn, thấy sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá”. Cái thác không phải là nỗi ám ảnh to lớn của những người qua song, song tiếng thác rầm rộ lẫn “sóng bọt đã trắng xóa cả một chân trời đá” không thể không khiến người lái đò rùng mình e ngại. Bọt sóng trắng che khuất màu xám xịt của đá, khiến quãng sông hiện lên hùng vĩ vô biên – biểu tượng cho uy lực của thiên nhiên Sông Đà. Thế nhưng, sóng đối với người lái đò trên sông chẳng đáng sợ là gì so với đá. Dường như đá ngầm trên sông “dàn bày thạch trận”, tạo thành những cửa sinh, cửa tử mới là thách thức lớn đối với người lái đò: “Đá ở đây từ ngàn năm vẫn mai phục hết trong lòng sông, hình như mỗi lần có chiếc thuyền nào xuất hiện ở quãng ầm ầm mà quạnh hiu này, mỗi lần có chiếc nào nhô vào đường ngoặt sông là một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy thuyền”. “Đường ngoặt sông” cong cong là cánh cửa dẫn dụ người lái đò vào quãng sông nhiều đá ngầm, khúc ngoặt áng cả tầm nhìn của người lái đò mà giả sử như không chuẩn bị trước tâm thế chiến đấu, chắc có lẽ người lái đò sẽ bị đánh tan xác ở những chặng ban đầu. Nguyễn Tuân khéo léo nhắc lại sức mạnh và sự dữ dội của đá trên Sông Đà: “từ ngàn năm vẫn mai phục hết lòng sông”. Phải chăng, từ khi nào Sông Đà xuất hiện ở núi rừng Tây Bắc, thì từ lúc đó đá “mai phục” sẵn chờ đợi người lái đò để thực hiện một “cú vố” bất ngờ. Nguyễn Tuân sử dụng ngôn ngữ mang tính võ thuật cao, khiến hòn đá vô tri cũng trở nên sinh động, có “tâm địa độc ác của thứ kẻ thù số một”.

Cách nhân hóa: “một số hòn bèn nhổm cả dậy để vồ lấy chiếc thuyền” khi chiếc thuyền tiến vào “thạch trận Sông Đà” khiến câu chuyển động mạnh mẽ, giúp người đọc hình dung ra sự đáng sợ của quãng sông này cùng với nỗi lo ngại cho sinh mệnh của người lái đò trên sông. Ta tự hỏi đá hay là một thứ quỷ quái nào trên Sông Đà mà cũng có mặt, có mũi, có tâm địa độc ác: “Mặt hòn đá nào trông cũng ngỗ ngược, hòn nào cũng nhăn nhúm méo mó hơn cả cái mặt nước chỗ này”. Hàng loạt tính từ chỉ người: “ngỗ ngược”, “nhăn nhúm”, “méo mó” được Nguyễn Tuân sử dụng để miêu tả hình thù hòn đá khiến đá trở nên hống hách hơn, như “hất hàm” đòi một cuộc tuyên chiến mà một bên là thiên nhiên với sức mạnh oai hùm, một bên là con người nhỏ nhoi trên “chiếc thuyền đuôi én sáu bơi chèo” vượt qua cửa tử tiến vào cửa sinh. Nhà văn khép lại bằng câu văn: “Mới thấy rằng đây là nó bày thạch trận trên sông”. “Thạch trận trên sông” đã được dàn sẵn chờ đợi và thử thách ông lái đò. Tuy nhiên, với bản lĩnh, sự thông minh am hiểu cái quy luật phục kích của lũ đá nơi này kết hợp với tay lái “ra hoa”, ông lái đò đã chiến thắng ngoạn mục “đối thủ” hung hãn của mình.

Sông Đà trữ tình:

Mở đầu đoạn văn, Nguyễn Tuân viết: “Con Sông Đà gợi cảm”. Nhà văn đã vẽ nên một nét hoàn toàn mới về Sông Đà, con sông vắt ngang núi rừng, linh hồn của đất và người Tây Bắc. “Gợi cảm”, tính từ vốn để chỉ sự quyến rũ dịu dàng của người con gái bấy giờ được Nguyễn Tuân đem vào gán ghép với con sông để ca ngợi vẻ đẹp hữu tình, thi vị của dòng sông này khiến bao văn sĩ phải tốn giấy mực để tôn sùng, để say đắm.

Qủa thật, “Đối với mỗi người, Sông Đà lại gợi một cách”. Người nhìn Sông Đà gay gắt, dữ dội, hung bạo; kẻ lại nhìn Sông Đà duyên dáng, mềm mại, ngọt ngào. Và Sông Đà trong tác phẩm của Nguyễn Tuân đã hiện lên qua hai nét, hoàn thiện hoàn mĩ. Hóa ra, “Đã có lần tôi nhìn Sông Đà như một cố nhân”. Nếu trước đó Nguyễn Tuân nhìn con sông này từ trên tàu bay xuống, ngắm Sông Đà theo thời gian để nhận ra cái màu nước trên sông thay đổi theo mùa thì đến đây, Sông Đà trở thành “cố nhân” trong mắt Nguyễn Tuân, một sự ví von tuyệt vời và thấm đượm nghĩa tình. Nguyễn Tuân hồi tưởng về chuyến thực tế ở rừng của mình: “Chuyến ấy ở rừng đi núi cũng đã hơi lâu, đã thấy thèm chỗ thoáng. Mải bám gót anh liên lạc, quên đi mất là mình sắp đổ ra Sông Đà”. Rừng Tây Bắc ngột ngạt, dữ dội, cái “uy” của rừng khiến Nguyễn Tuân ngột ngạt và thèm thuồng “chỗ thoáng”, thèm sông. Vậy là Nguyễn Tuân đã mải mê đi theo anh liên lạc, không xác định được phương hướng, không có ý niệm “mình sắp đổ ra Sông Đà”. Và rồi cuộc tương ngộ giữa Nguyễn Tuân với “cố nhân” đã diễn ra, không bịn rịn xúc động như bao cuộc gặp gỡ khác, nhưng thật thú vị và vui tươi biết chừng nào. Sông Đà gây ấn tượng trong mắt Nguyễn Tuân khi ông dòng sông “phát tín hiệu” với người bạn của mình bằng ánh sáng “loang loáng như trẻ con nghịch chiếu gương vào mắt mình rồi bỏ chạy”. “Xuống một cái dốc núi”, Một sự so sánh tài hoa, Nguyễn Tuân đã đưa những trò chơi tinh nghịch của trẻ nhỏ vào không gian yên ắng, vắng vẻ và hoang dã của núi rừng. Và khi “nhìn cái miếng sáng lóe lên một màu nắng tháng ba Đường thi”, Nguyễn Tuân bỗng nhớ lại câu thơ của Lí Bạch năm xưa tiễn người bạn thân là Mạnh Hạo Nhiên lên đường đi Quảng Lăng tại Lầu Hoàng Hạc trong mùa hoa khói: “Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”. Thật đẹp, thật mềm mại, nhà văn đã biến con sông của tâm hồn mình trở nên thi vị hơn rất nhiều. Hình ảnh bờ bãi Sông Đà sau lần xa cách hiện ra trước mắt Nguyễn Tuân: “Bờ Sông Đà, bãi Sông Đà, chuồn chuồn bươm bướm trên Sông Đà” thật yên bình, lặng lẽ và thi vị. Có lẽ vì đẹp và tình nghĩa như thế nên ta hiểu rằng vì sao Sông Đà lại chiếm trọn tâm hồn Nguyễn Tuân, sống trong lòng ông để rồi ông phát huy hết thế mạnh ngôn từ của mình và thể hiện, mà vẽ vời như thế.

Đà giang độc Bắc lưu”, có lẽ vì “độc Bắc lưu” nên dòng sông này cũng trở nên “lắm chứng lắm bệnh”, khó lòng mà hiểu hết được. Sông Đà tượng trưng cho vẻ đẹp thiên nhiên đất trời Tây Bắc, non xanh nước biếc Việt Nam. Và người lái đò của Nguyễn Tuân tuy nhỏ bé, nhưng tầm vóc lại vô cùng lớn lao. Con người là chủ nhân xây dựng đất nước, con người nhất định sẽ chiến thắng thiên nhiên nếu có ý chí, quyết tâm vững vàng. “Người lái đò Sông Đà” vẫn chiếm trọn tình cảm của bao người.