Vài nét về sự biến chuyển của xã hội, của văn học vào những năm tám mươi của thế kỉ XX

HƯỚNG DẪN

- Thời gian từ sau năm 1975 đến năm 1985 có thể xem là mười năm đất nước ta phải đối mặt với những khó khăn và khốc liệt của thời kì hậu chiến. Mặt trái của chiến tranh bộc lộ và được nhận thức: không chỉ là những tổn thất về người và của, là những thực tế bi lụy và bi đát còn rớt lại như là hậu quả nặng nề của mấy chục năm chiến tranh, là những đổ nát cần tái thiết, là những sự không phù hợp khi chuyển từ thời chiến sang thời bình,... mà còn là những vấn đề đạo đức - xã hội, những khía cạnh nhân đạo của xã hội sau chiến tranh. Bảng giá trị đạo dức - xã hội thay đổi. Những chuẩn mực mới, những kiểu người mới xuất hiện như một sự điều chỉnh bổ sung, cân bằng lại những thiếu hụt và dư thừa được phát hiện trong tiến trình vận động của lịch sử.

- Sự biến động mãnh liệt của xã hội những năm đó dẫn đến những biến chuyển trong ý thức, trong tư duy của các nhà văn. Công cuộc đổi mới được Đảng ta chuẩn bị và phát động nhằm giải phóng sức sản xuất, phát huy mọi tiềm năng sáng tạo của nhân dân, trong đó có văn nghệ sĩ. Ngọn gió mát lành của không khí đối mới tư duy, ý thức dân chủ trong đời sống xã hội đã ùa vào văn học. Hiện thực được phản ánh giờ đây phải có tính đa diện, nhiều chiều. Số phận con người, vấn đề cá nhân cần được khám phá, thể hiện đầy đủ hơn, sâu sắc hơn. Mặt khác, văn học đặt ra và giải quyết những vấn đề mà đời sống và xã hội chưa giải quyết được, nói những tiếng nói cuộc sống chưa dám nói, gợi mở và để xuất những vấn đề được cuộc sống chứng thực là đúng. Văn học tham gia vào cuộc đối thoại trực tiếp trong bầu không khí dân chủ với bạn đọc về những vấn đề nóng bỏng của đời sống lúc đó. Phê phán lối sống tiêu cực trở thành cảm hứng nhiệt thành của khá nhiều người cầm bút, khá nhiều tác phẩm.

Không khí đời sông xã hội, đời sống văn học như thế đã tạo cho Lưu Quang Vũ một khoảng không bao la để ông phát huy tài năng sáng tạo của mình.